چه زمانی و چگونه «نه» بگوییم؟
شاید به ظاهر، این که همیشه به همه پاسخ مثبت بدهید خوشایند تر باشد، اما به چه قیمتی؟ تا به حال فکر کرده اید شاید پاسخ منفی در بسیاری از مواقع گزینه بهتر و مفیدتری برای رهایی از استرسهای زیاد باشد؟ احساس میکنید به خاطر تعهدات و وظایف زیادی که به عهده گرفته اید، ظرفیتتان پر شده است؟ تلاش میکنید با عجله کارهای زیادی را در زمان کوتاه انجام دهید؟ اگر چنین است با یادگیری «نه» گفتن به راحتی میتوانید از این استرسها رها شوید.
«نه» گفتن را از خودتان شروع کنید!
هر فرد برای خود اهدافی در نظر میگیرد و بر این اساس تصمیماتی اتخاذ میکند. برای عملی ساختن تصمیمات خود لازم است با هر آنچه که مانع عملی شدن تصمیمات او میشود و سستی اراده به همراه دارد، مبارزه کند. در چنین حالتی فرد باید به خواستههای نفسانی خود نه بگوید تا بتواند به اهداف خود برسد.
چرا «نه» گفتن سخت است؟
در خیلی از موارد نه گفتن تبعات خاصی دارد و برای کم شدن مواجهههایمان با آن تبعات به کسی تبدیل میشویم که به دلیل برخی باورها شهامت نه گفتن را نداریم.
این باورها میتواند موارد زیر باشد:
ـ بسیار گستاخانه و بیادبانه یا خودخواهانه است و نشان میدهد نسبت به دیگران کمتوجه و نامهربان هستیم.
ـ دیگران را ناراحت میکند و باعث رنجششان میشود و این تصور را درآنها به وجود میآورد که طرد شدهاند.
ـ ممکن است دیگران مرا دوست نداشته باشند.
ـ نیازهای دیگران مهمتر از نیازهای من است.
ـ من باید همیشه تلاش کنم رضایت دیگران را به دست آورم و همیشه فرد مفیدی باشم.
ـ در مورد موضوعات کوچک و کماهمیت بهتر است نه نگویم و آنها را انجام دهم.
پس طرز تفکرتان را عوض کنید!
این باورها را به مرور زمان آموختهایم و از آنجا که باعث زحمتمان شدهاند باید تغییرشان دهیم و هریک را با تفکر و اعتقادی سازنده جایگزین کنیم. مانند موارد زیر:
ـ دیگران میتوانند تقاضای شان را مطرح کنند و من هم همانقدر حق دارم تقاضایشان را نپذیرم.
ـ وقتی شما به کسی نه میگویید، درواقع تقاضای او را نپذیرفتهاید و این به مفهوم انکار وجود آن فرد نیست.
ـ وقتی ما به یک مورد پاسخ مثبت میدهیم و به موردی دیگر منفی، نشان میدهیم حق انتخاب داریم.
اگرچه باورهای قدیمیتان به دلیل استفاده طولانیمدت در وجودتان نهادینه شدهاند، اما با تمرین بسیار میتوانید باورهای جدید را جایگزین باورهای مخرب قدیمیتان کنید.
آداب «نه» گفتن!
•پاسختان را طولانی نکنید. دلیل خود برای امتناع از پذیرش درخواست را بیان کنید اما آن را زیاد طول ندهید. از توضیح دادن زیاد یا توجیه کردن خودداری کنید.
•صادق باشید. برای نپذیرفتن مسئولیت، دلیل نسازید. بیان واقعیت همیشه بهترین راه برای نه گفتن به دوستان، عزیزان یا همکاران است.
•محترمانه برخورد کنید. معمولا دلایل زیادی برای طرف مقابل وجود دارد که میخواهد شما درخواستی را قبول کنید بنابراین در حالی که محترمانه پاسخ منفی میدهید، با تعریف و تایید تلاش فرد، احترام خود به خواسته او را نشان دهید.
•بعد از نه گفتن تشکر کنید؛ اگر بعد از اینکه خواسته دیگران را رد میکنید، یک کلمه تشکرآمیز مثل «ممنون» هم بگویید تاثیر سریع و مثبتی روی درخواست کننده خواهید گذاشت.
•میزان استرس پاسخ مثبت را بسنجید. آیا کار جدیدی که میخواهید قبول کنید، تعهد بلند مدت است یا کوتاه مدت؟ اگر پذیرفتن کاری برایتان ماهها استرس به همراه می آورد آن را نپذیرید به جای آن از راههای دیگری کمک کنید.
•از استفاده از واژه نه نترسید. مراقب عبارتهای جایگزینی که دربردارنده تردید هستند مانند عبارت مطمئن نیستم، فکر نکنم بتونم و از این قبیل جملات تردیدی باشید چون به این معنی برداشت میشود که ممکن است بعدا پاسختان مثبت باشد.
• به خود اجازه احساس گناه ندهید. تقاضایی را که ترجیح میدهید رد کنید، به خاطر احساس گناه یا دِین قبول نکنید. این کار احتمالا منجر به استرس و ناخشنودی بیشتری میشود.
•خود را برای تکرار درخواست آماده کنید. ممکن است تقاضای مورد نظر چندین بار از شما درخواست شود و لازم است چندین بار پاسخ منفی خود را اعلام کنید تا دیگران آن را بپذیرند. در این شرایط فقط با ارامش همان پاسخ خود را (با ذکر دلیل اولیه یا بدون آن) تکرار کنید.
•پیش از تصمیم گیری فکر کنید. اگر دوستی از شما دعوت کرده به مهمانی یا مراسمی بروید پیش از این که پاسخی به او بدهید، فرصت بخواهید و مدتی به آن فکر کنید و ببینید آیا پیشنهاد یا درخواست او با برنامه شما سازگاری دارد یا نه. اگر نمیتواند مدت زیادی برای پاسخ شما صبر کند، حداقل مدت کوتاهی به آن فکر کنید و سپس پاسخ دهید.
چگونه «نه» بگوییم؟
وقتی میخواهیم به دیگران «نه» بگوییم، میترسیم که احساساتشان را جریحهدار کرده یا ناامیدشان کنیم یا حتی بدتر، دیگر دوستمان نداشته باشند.اما «نه» گفتن هم مثل هر کار دیگری مهارتهایی نیاز دارد و قرار نیست با یک «نه» گفتن دنیا تمام شود.
با روشهای زیر بدون جریحه دار کردن احساسات طرف مقابل «نه» بگویید!
نه مستقیم: وقتی شخصی از شما میخواهد کاری را انجام دهید که امکان آن وجود ندارد، خیلی مختصر و بهدور از هرگونه دلیل تراشی، مخالفت خود را اعلام کنید، حاشیهپردازی نکنید؛ برای مثال اگر دوستی به شما سیگار تعارف می کند یا می خواهد با او قلیان بکشید خیلی ساده بگویید: نه، متأسفم، من اینکار را انجام نمیدهم.
نه انعکاسی: رضایت و علاقهمندی خود را نسبت به این پیشنهاد نشان دهید و بهدنبال آن مشخص کنید در حال حاضر شرایط پذیرش این درخواست را ندارید.
نه با دلیل: دلیل کوتاه و واقعی رد تقاضا را بدون پرداختن به حاشیه و ذکر جزئیات، مطرح کنید.
نه تعویقی: این نه صد درصد نه نیست، بلکه به فرد مقابل میگویید اکنون توانایی انجام کار خواسته شده را ندارید، اما احتمال دارد که در آینده بتوانید. از این نه فقط زمانی استفاده کنید که واقعا در آینده قصد دارید آن خواسته را انجام دهید. مثلا: امروز نمیتوانم با تو بیرون بیایم، اما میتوانیم یک روز در هفته آینده بیرون برویم.
نه تحقیقی: این نه همانند نوع تعویقی، صد درصد نیست، بلکه در تلاش هستید روشی آسانتر برای انجام دادن درخواست طرف مقابل بیابید و راه های دیگری برای حل مشکلش پیشنهاد می دهید.